Boynuzlu Maral Ana Efsanesi

Cengiz Aytmatov’un Beyaz Gemi adlı romanda Mümin Dede’nin torununa anlattığı Boynuzlu Maral Ana efsanesi Kırgızların Buğu Boyunun beyaz renkli bir Geyik Ana’dan türediğine ilişkin bir efsanedir. 

Bu efsaneye göre Yenisey boylarında yaşamakta olan Kırgızlar,

Keloğlan - Tastarakay

Türk kültürüne ait bir tip olan “Keloğlan” (Ögel 1976: 265-268), çeşitli Türk boylarında; Taşza Bala (Kazakistan), Keçel, Keçel Mehemmed, Keçel Yeğen (Azerbaycan), Keçeloğlan (Kerkük), Kelce Batır (Türkmenistan), Tazoğlan (Kırım), Tas, Tastarakay (Altay) gibi adlarla bilinir. Ayrıca

Kurt Ağzı Bağlama İnancı (Ankara)

Kurt ağzı bağlama, hayvan/lar dağda veya yaylada kaybolduğunda, kurdun bu hayvanı parçalamaması ve bulunup gelmesi için inanç gereği bu işi bilen ve okuyan kişiye yaptırılan

Türk Dünyasında "Destan Anlatıcıları"

• Yakut Türkçesi’nde destani şiir söyleyicilerine “Olonhohut” veya “Olonho söyleyicisi” isimleri verilir. Bu terim “destani şiir” anlamına gelen “Olonho” kelimesinden türetilmiştir.

• Uygur Türkçesi’nde destan anlatıcıları, “Dastançi” veya “Goşagçi” terimleriyle isimlendirilirler. “Dastançi” terimi Özbek Türkçesi’nde de destan anlatıcılarına verilen bir isimdir.

• Kırgız Türkçesi’nde genel olarak kahramanlık şiir anlatıcılarına Comogçu”

Türk Destanlarında "Rüya Motifi"

Eski Türk mitolojisi ve inanışları etkisindeki Türk destanları ile İslamiyet’ten sonra Türk destanlarında görünen rüya algısı bazı yönlerden farklılıklar içermektedir.

İslamiyet’ten önceki Türk destanlarında görünen rüyalar, Türk kültürü açısından önemli kabul edilen simgeler olan “kurt, ağaç, ok, yıldız, yada taşı vb.” unsurlar üzerine kurulmuştur. Bu simgelerin

Türk Halk İnançlarında "Güneş" ve "Ay"

• Güneşten Türeme: İnanışta güneş dişi, ay ise erkektir. Anadolu’daki “Ay Dede” deyişi Ön Asya düşüncesinde de görülmektedir. İnanışta güneşten türeyen soylu Kırgız hanları söz konusudur. İslamiyet’in ve diğer yabancı dinlerin tesir edemediği Şaman dualarında şöyle deniyordu: “Yiğitler, güneş ve ayın lütfu ile türemişlerdir.”

• Güneşe Karşı Ant İçme: Ay ve güneşin

Aşık Oyunu

Aşık, koyun ve inek gibi hayvanların ön ayak bileklerinden çıkan dikdörtgen seklindeki kemiklere verilen addır. Aşıkla oynanan oyunlara da "aşık oyunu" denilmektedir.

Oyunun Oynanışı:
Yere bir daire çizilir. Dairenin ortasına da düz bir hat çekilir. Her bir oyuncu belirlenen sayı kadar aşığını çekilen hattın üzerine dizer. Oyuncu sırası belirlenir. Oyun ilk oyuncunun atışıyla

Türklerde "Saçı" Geleneği

Moğollarda ‘’saçu’’ şeklinde söylenen Türkçe kökenli bu kelime, Azerbaycan ve Türkmen Türkçesinde “sepmek”, Başkurt Türkçesinde “sasiv”; Kazak Türkçesinde “şaşuv”, Kırgız ve Tatar Türkçesinde “çaçû”, Özbek Türkçesinde “saçmak”, Uygur Türkçesinde “çamçak” şeklinde Türk topluluklarının kullandığı ortak bir terimdir.

Eski Türklerde, Tanrı ile ata ruhlarını memnun etmek amacıyla

Lana - Perişte (Albız'a karşı Umay Ana)

Albız'a karşı Umay Ana...

Umay Ana, Türk mitolojisinde annelerin ve çocukların koruyucusudur. Eski Türkçede Uma/Umat/Ubat "yakmak", Tunguzcada Omah/Umah ve Yakutça Umay "ocak" anlamı taşır. Bu anlamda Umay, ateşle ilişkilendirilmiş ve aile ocağını kötü ruhlardan koruyan bir iye-ruh olarak da görülmüştür.

Türk Halk Anlatılarında "Tepegöz"

Dede Korkut Kitabı’nda Basat’ın Tepegöz’ü öldürdüğü hikâyenin kısa özeti şöyledir: 

Oğuz kavmi düşmandan kaçarken yolda Aruz Koca’nın küçük çocuğunu düşürürler. Onu bir aslan bulup büyütür. Bir müddet sonra çocuk bulunur ve Dede Korkut çocuğa insanoğlu olduğunu hatırlatarak Basat adını verir. Bu arada yaylaya göç ederken Aruz’un çobanı Konur Koca Saru Çoban bir peri ile ilişkisi sonucu, bir yıl sonra Tepegöz dünyaya gelir. Tepegöz büyütülmesi için Aruz kocaya verilir, ancak Tepegöz dadıların emerken canını alır, ileri dönemlerde çocukların kulaklarını ve burunlarını yer, bunun üzerine Aruz tarafından kovalanır. Annesi tarafından ok ve kılıç işlememesi için yüzük geçirilen Tepegöz bir dağa yerleşir ve büyük bir harami olur. Anlaşmak için Tepegöz Dede Korkut’tan günde iki adam ve 500 koyuna razı olur.