Türk Mitolojisinde Kozmik Ağaca Tekabül Eden "At Çakı"

Güney Sibirya destanlarında kozmik ağaca tekabül eden "at çakı"

Türk mitolojisindeki üç kozmik bölge arasındaki iletişimi sağlayan kozmik ağaç, Maaday-Kara Destanı'nda "At Çakı" olarak ifade bulmuştur. Maaday-Kara destanında "at çakı" şöyle tasvir edilir:

Doksan köşeli muhteşem taş çadırın eşiği
önünde
Dokuz köşeli gümüş at çakı vardır
Alt ucu Aşağı dünyadadır
Aybıstan ona at bağlar
Üst ucu Üst dünyadadır
Üç Kurbustan ona at bağlar
Onun tam ortası
Kara-Kaltar güzel atlı
Maaday-Kara bahadırın
At bağladığı yerdir

‘At Çakı’nın yeri, kahramanın yaşadığı çadırın (yurt) önüdür. At çakı’nın yukarı kısmı üstteki tanrılar dünyasına kadar uzanır ve Üç-Kurbustan’ın ‘at çakı’ olur; aşağı kısmı, yeraltı tanrısı Aybıstan’ın ülkesine kadar iner, yine ona ‘at çakı’ hizmeti görür.

Bu simgesel tesisin sadece orta kısmı kahramanımızın (=insanların) payına düşer ve ona ‘at çakı’ olur.
..............
> Salahaddin Bekki, "Merkez Simgeciliği ve At Çakı", Folklor/Edebiyat, Sayı: 35, (2003/3), s. 181-184